Το καλοκαίρι του 1980, ο John Lennon ηχογράφησε ένα demo ενός νέου τραγουδιού που είχε γράψει με τίτλο «Life Begins at 40» στο εκτεταμένο συγκρότημα διαμερισμάτων του στο κτίριο Ντακότα της Νέας Υόρκης. Με τον τίτλο του δανεισμένο από το κλασικό βιβλίο αυτοβοήθειας, το παιχνιδιάρικο τραγούδι άνοιγε με το δίστιχο:
«Λένε ότι η ζωή αρχίζει στα σαράντα και η ηλικία είναι απλώς μια κατάσταση του νου / Αν όλα αυτά είναι αλήθεια, ξέρετε ότι ήμουν νεκρός εδώ και τριάντα εννέα χρόνια».
Ο Lennon αφιέρωσε τη μελωδία για το πρώην μέλος του συγκροτήματος, Ringo Starr, ο οποίος έγινε ο πρώτος Beatle που πέρασε το κατώφλι στην αναμφισβήτητα ώριμη νέα δεκαετία, τον Ιούλιο. Αλλά ο Starr δεν θα ηχογραφούσε ποτέ το “Life Begins at 40”. Το κομμάτι είχε στιγματιστεί από τραγωδία όταν τα 40ά γενέθλια του ίδιου του Lennon στις 9 Οκτωβρίου αποδείχτηκε ότι ήταν τα τελευταία του. Δύο μήνες αργότερα, έπεφτε νεκρός, αφού δολοφονήθηκε έξω από το κτίριο Ντακότα, λίγα μέτρα μακριά από το σημείο όπου τραγουδούσε αισιόδοξα για τα χρόνια που δεν θα έβλεπε ποτέ.
Το τραγούδι ήρθε κατά τη διάρκεια μιας περιόδου ανανεωμένης δημιουργικότητας για τον Lennon, ο οποίος είχε περάσει ένα μεγάλο μέρος από τα προηγούμενα πέντε χρόνια σε μια φάση αυτοαποκαλούμενου «συζύγου του σπιτιού». Κάνοντας ένα βήμα πίσω στην καριέρα του, επικεντρώθηκε στην ανατροφή του γιου του, που κατά σύμπτωση γεννήθηκε επίσης στις 9 Οκτωβρίου. «Είμαστε σχεδόν σαν δίδυμοι!» θα έλεγε αργότερα ο Lennon.
Ο Lennon πέρασε το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’70 παρακολουθώντας το Sesame Street, ψήνοντας ψωμί και ταϊζοντας τις γάτες του. Ο Lennon άφησε μάλιστα να λήξει το δισκογραφικό του συμβόλαιο. Για πρώτη φορά από τότε που ήταν Beatle, δεν ήταν υποχρεωμένος να κάνει μουσική για κανέναν — οπότε δεν το έκανε. Για χρόνια, η κιθάρα του κρεμόταν πάνω από το κρεβάτι του σαν ενθύμιο από μια προηγούμενη ζωή.
Αλλά η έμπνευση του Lennon επέστρεψε καθώς η δεκαετία του ’70 έφτασε στο τέλος της, και μέχρι το φθινόπωρο του 1980 εργαζόταν σκληρά για το πρώτο του νέο άλμπουμ ύστερα από πέντε χρόνια.
Ο Lennon ξεκίνησε τα τελευταία του γενέθλια στο στούντιο ηχογράφησης The Hit Factory, όπου εργάστηκε όλη τη νύχτα ολοκληρώνοντας τις μίξεις για το Double Fantasy, το οποίο επρόκειτο να κυκλοφορήσει τον επόμενο μήνα. Μια φωτογραφία του γιου του Sean κρεμόταν πάνω από την κονσόλα ηχογράφησης. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που «επέστρεψε στη δουλειά» από τότε που γεννήθηκε ο γιος του και ο χωρισμός ήταν δύσκολος. Όταν ο Lennon έφυγε από το ίδιο στούντιο τη νύχτα της 8ης Δεκεμβρίου, αποφάσισε να περιορίσει τα σχέδια για δείπνο, ώστε να μπορέσει να βάλει τον γιο του για ύπνο. Ένας ένοπλος πυροβόλησε τέσσερις φορές στην πλάτη και τον ώμο του πριν καταφέρει να μπει μέσα.
Τα τελευταία γενέθλια του Lennon
Όταν η μίξη τελείωσε τελικά τα ξημερώματα, ο βοηθός μηχανικός ήχου Jon Smith έκανε μια παράνομη έκπληξη γενεθλίων στον σταρ πελάτη του, βάζοντας κρυφά ένα τσιγαριλίκι στην τσέπη του σακακιού του Lennon, πάνω στο οποίο είχε γράψει χαρούμενα «Happy Birthday». Όταν ο Lennon τελικά το βρήκε, φρίκαρε. Ακόμα πληγωμένος από μια πικρή πολυετή μάχη για τη μετανάστευσή του, ήταν πεπεισμένος ότι το FBI του είχε φυτέψει τσιγαριλίκι ως σκευωρία για να τον απελάσει. Για να το παίξει εκ του ασφαλούς, ο Lennon το πέταξε στην τουαλέτα – προς μεγάλη απογοήτευση του καλοπροαίρετου Smith.
Καθώς η πόλη ξύπνησε, ο Lennon μοιράστηκε μια δική του έκπληξη γενεθλίων εκδίδοντας ένα δελτίο Τύπου διαλαλώντας μια περιοδεία στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη και την Ιαπωνία την επόμενη άνοιξη. Το πρώτο του κανονικό ταξίδι από τότε που συνεργάστηκε με τους Beatles το 1966, οι συναυλίες θα έδιναν σε μια νέα γενιά θαυμαστών μια πολυαναμενόμενη ευκαιρία να τον δουν να παίζει.
Η είδηση σκόρπισε ενθουσιασμό με τους θαυμαστές του να συγκεντρώνονται έξω από την επιβλητική γοτθική πρόσοψη της Ντακότα. Δύο γυναίκες ξεδίπλωσαν ένα χειροποίητο πανό «Χρόνια πολλά» φτιαγμένο από σεντόνια στο πεζοδρόμιο, με την ελπίδα ότι ο Λένον θα μπορούσε να τη διαβάσει από το διαμέρισμά του.
Τα δώρα της Ono
Στον έβδομο όροφο, ο Lennon απολάμβανε ιδιωτικά τις ευχές γενεθλίων. Η οικογένεια συγκεντρώθηκε στην κουζίνα τους για ένα διπλό πάρτι τόσο για τον John όσο και για τον Sean, ο οποίος γινόταν 5 ετών.
Τα δώρα που έλαβε ο Lennon από τη Yoko Ono, ωστόσο, ήταν λίγο πιο αποκλειστικά. Μια καρφίτσα για το πέτο σε σχήμα αμερικανικής σημαίας, με ρουμπίνια και διαμάντια. Ήταν ένας φόρος τιμής στην υιοθετημένη πατρίδα του Lennon ύστερα από μια σκληρά κερδισμένη μάχη για τη μετανάστευση, και πιθανώς ένα δείγμα ότι το επόμενο έτος θα πληρούσε τις προϋποθέσεις να υποβάλει αίτηση για αμερικανική υπηκοότητα. Φημολογείται ότι κοστίζει περισσότερα από 75.000 δολ. (ή 287.000 δολ. το 2024), η καρφίτσα πιθανότατα αγοράστηκε από την Tiffany & Co.
Ήταν εδώ που η Ono αγόρασε ένα άλλο δώρο για τον σύζυγό της: ένα κίτρινο χρυσό ρολόι χειρός Patek Philippe 2499. Ο Lennon δεν ήταν «τύπος ρολογιού», αλλά αυτός ήταν ένας εντυπωσιακός τρόπος για να ξεκινήσει μια συλλογή. Τόσο εξαιρετικά σπάνιο (μόνο 349 παρήχθησαν μεταξύ 1952 και 1985) όσο και τεχνολογικά προηγμένο (διέθετε τον μοναδικό διαρκή ημερολογιακό χρονογράφο αρκετά μικρό ώστε να χωράει σε ένα ρολόι χειρός εκείνη την εποχή), το Patek 2499 έχει αναφερθεί από τους ειδικούς ως το πιο περιζήτητο μοντέλο της φημισμένης μάρκας.
On John and Sean Lennon’s 40th and 5th birthdays, Yoko Ono hired aircrafts to skywrite a message in the sky above the Dakota in New York City (October 9th, 1980) pic.twitter.com/zZ9kho3ZMP
— The Beatles Earth (@BeatlesEarth) October 9, 2024
Με μόλις 25.000 δολάρια (ή 95.500 $ σήμερα) ήταν ουσιαστικά τζάμπα. Τον Δεκέμβριο του 2020, ένα Patek 2499 πουλήθηκε σε δημοπρασία για 818.600 δολάρια.
Η σύζυγός του επίσης του προσέφερε σούσι αλλά και ένα άλλο δώρο που άγγιξε τη συναισθηματική πλευρά του Lennon. Ήταν μια μαύρη και κίτρινη ριγέ γραβάτα που είχε πλέξει η ίδια, ένα αντίγραφο αυτής που φορούσε ως μέρος της στολής του στο γυμνάσιο Quarry Bank του Λίβερπουλ ως έφηβος.
Το τελευταίο δώρο της Οno για τον σύζυγο και τον γιο της ήταν λίγο πιο αφηρημένο, αλλά όχι λιγότερο εγκάρδιο. Νοίκιασε πέντε αεροπλάνα που θα πετούσαν μπροστά από το κτίριο όπου διέμεναν με την επιγραφή «Χρόνια Πολλά John και Sean, Με αγάπη Yoko» εννέα φορές (ο τυχερός αριθμός του John).
Δυστυχώς, o ίδιος ο Lennon έχασε την επίδειξη. Όταν τα αεροπλάνα πέταξαν στις 3:30 εκείνο το απόγευμα, φέρεται να έπαιρνε έναν υπνάκο για να συνέλθει από την ολονύχτια συνεδρία στο στούντιο και δεν μπορούσε να ξυπνήσει. Ο Sean, ωστόσο, είδε την αφιέρωση της μαμάς του από την οροφή της Ντακότα.
Το περιβόητο ρολόι
Κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο Lennon δέχτηκε επίσκεψη από τον φίλο του Bob Gruen, τον θρυλικό φωτογράφο που τράβηξε μερικά αυτοσχέδια πορτρέτα του Lennon, ο οποίος επεδείκνυε περήφανα τα δώρα γενεθλίων του. Στις φωτογραφίες βλέπουμε και το Patek 2499 στον καρπό του.
Οι τρεις φωτογραφίες του Gruen – που πιστεύεται ότι τραβήχτηκαν στο στούντιο The Hit Factory – είναι οι μόνες γνωστές φωτογραφίες του Lennon που φοράει το ρολόι, το οποίο κέρδισε μια σχεδόν μυθική φήμη μετά τον θάνατό του. Τις ημέρες που ακολούθησαν τη δολοφονία, όλα τα υπάρχοντα του Lennon καταγράφηκαν σχολαστικά σε έναν κατάλογο χιλίων σελίδων και τοποθετήθηκαν σε αποθήκες, κυρίως στα διαμερίσματα που διατηρούσε η χήρα του στην Ντακότα. Για δεκαετίες, εκεί ήταν που οι περισσότεροι υπέθεταν ότι ήταν το Patek. Η ίδια η Ono πίστευε ότι ήταν ασφαλές σε ένα ντουλάπι μέσα σε ένα κλειδωμένο δωμάτιο μέσα στο σπίτι της.
John Lennon proudly showing the gifts Yoko Ono gave him when he turned 40 🤍
— Mariana Stanley Smith ((°⍸°)) 🍏 (@marianabrickman) October 9, 2024
📸 © Bob Gruen pic.twitter.com/QnQYi63ukR
Στη συνέχεια, μια μέρα τον Σεπτέμβριο του 2014, η δικηγόρος της Ono έλαβε ένα τηλεφώνημα από ένα ελβετικό υποκατάστημα του οίκου δημοπρασιών Christie’s που την ενημέρωνε ότι ένας άνδρας είχε επικοινωνήσει μαζί τους με σκοπό να πουλήσει το ρολόι. Το μήνυμα μεταδόθηκε σε μια έκπληκτη Ono, η οποία έσπευσε στο ντουλάπι και συνειδητοποίησε για πρώτη φορά ότι το ρολόι, ένα δείγμα αγάπης για τον σύζυγό της στα τελευταία του γενέθλια, δεν ήταν πλέον εκεί.
Η ανακάλυψη ξεκίνησε μια νομική μάχη που εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξέλιξη περισσότερο από μια δεκαετία αργότερα, με την Ono να υποβάλλει αξίωση τον Οκτώβριο του 2015 για να πάρει πίσω το ρολόι. Δήλωσε ότι δεν είχε ιδέα πότε απομακρύνθηκε από το σπίτι της ή ποιος θα μπορούσε να το πάρει, αλλά οι υποψίες τελικά έπεσαν στον Koral Karsan, ο οποίος είχε εργαστεί ως σοφέρ της Ono και έμπιστο μέλος του στενού κύκλου της για περισσότερο από μια δεκαετία. Η σχέση τους τελείωσε καταστροφικά το 2006, όταν ο Karsan συνελήφθη επειδή προσπάθησε να αποσπάσει 2 εκατομμύρια δολάρια από την Ono απειλώντας να κυκλοφορήσει ενοχλητικές κασέτες ήχου και φωτογραφίες που ηχογράφησε κρυφά και μάλιστα προειδοποιώντας ότι θα σκοτώσει εκείνη και τον Sean. Σύμφωνα με δημοσίευμα των New York Times, ο Karsan υπερασπίστηκε τον εαυτό του στο δικαστήριο ισχυριζόμενος ότι αυτός και η Ono είχαν σεξουαλική σχέση και ότι εκείνη «τον ταπείνωσε και τον υποβάθμισε, καταστρέφοντας τον γάμο του». Η Ono θα αρνιόταν όλες αυτές τις κατηγορίες και τους ισχυρισμούς. Τελικά ομολόγησε την ενοχή του για μια μικρότερη κατηγορία και απελάθηκε στην πατρίδα του, την Τουρκία.
Φαινόταν ότι το θέμα διευθετήθηκε μέχρι μια δεκαετία αργότερα, όταν εμφανίστηκαν στοιχεία που υποδήλωναν ότι ο Karsan είχε κλέψει την περιουσία του Lennon από την Ono. Το 2017, ένας οίκος δημοπρασιών με έδρα το Βερολίνο που ονομάζεται Auctionata χρεοκόπησε και καθώς οι αρχές εξέτασαν τα περιουσιακά τους στοιχεία, ανακάλυψαν 86 αντικείμενα προσωπικής περιουσίας του Lennon, συμπεριλαμβανομένων γυαλιών οράσεως και ημερολογίων. Αυτά τα αντικείμενα εντοπίστηκαν σε έναν άνδρα που αναγνωρίστηκε ως Erhan G., ο οποίος ισχυρίστηκε ότι είχε αποκτήσει αυτά τα αντικείμενα από τον Karsan – εκτός από το Patek 2499, το οποίο η Auctionata πούλησε ιδιωτικά σε έναν Ιταλό συλλέκτη που ζούσε στο Χονγκ Κονγκ. Ο Ιταλός συλλέκτης – ο οποίος αυτοπροσδιορίζεται ως «περισσότερο άνθρωπος των Rolling Stones» – προσπάθησε στη συνέχεια να πουλήσει το ρολόι μέσω του οίκου δημοπρασιών Christie’s, ο οποίος στη συνέχεια ειδοποίησε την Ono ως μέρος της διαδικασίας επικύρωσής τους.
Το ρολόι βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο μιας συνεχιζόμενης δίκης – οι περιπλοκές της οποίας τεκμηριώνονται σε ένα άρθρο του New Yorker του 2024 από τον Jay Fielden – για τον προσδιορισμό του νόμιμου ιδιοκτήτη του. Ο Ιταλός συλλέκτης, γνωστός στις δικαστικές διαδικασίες μόνο ως ο νουάρ «κύριος Α», επιμένει ότι το αγόρασε νόμιμα, υποστηρίζοντας ότι ο Κασάν έλαβε δώρο το ρολόι από την Ono ως έκφραση ευγνωμοσύνης για τα χρόνια υπηρεσίας του σε αυτήν. Το στρατόπεδο της Ono υποστηρίζει ότι κλάπηκε από τον Kasan, ο οποίος ήταν ένας από τους λίγους υπαλλήλους της Ono που είχε πλήρη πρόσβαση στα διαμερίσματα της Ντακότα, συμπεριλαμβανομένων των δωματίων όπου φύλαγε τα πιο πολύτιμα προσωπικά αντικείμενα του Lennon. Με την υπόθεση τώρα στην τελική έφεσή της, το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Δικαστήριο αναμένεται να κοινοποιήσει την ετυμηγορία του αργότερα φέτος.
Την τελευταία δεκαετία, το Patek 2499 του Lennon βρίσκεται σε μια άγνωστη τοποθεσία στη Γενεύη. Κατά τη διάρκεια της δίκης, η Ono παρουσίασε στοιχεία που ορίζουν την αξία του μεταξύ 2 και 4 εκατομμυρίων δολαρίων. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτό είναι μια χαμηλή εκτίμηση. Ορισμένοι ειδικοί θεωρούν ότι δεδομένης της ιστορικής σημασίας, θα μπορούσε ενδεχομένως να πουληθεί για 10 φορές αυτό το ποσό. Όπως είπε ο έμπορος Eric Wind στο Hodinkee: «Είναι ίσως το πιο πολύτιμο ρολόι χειρός στη Γη».
Από τότε που ξεκίνησε η υπόθεση, η Ono αποσύρθηκε από τη δημόσια ζωή και έφυγε από την Ντακότα για ένα κτήμα που αγόρασε μαζί με τον Lennon στα βόρεια της πολιτείας της Νέας Υόρκης. Αρνείται συνεντεύξεις εδώ και χρόνια, αλλά ο Sean έχει μιλήσει με πάθος για το θέμα. «Είναι σημαντικό να πάρουμε πίσω [το Patek 2499] λόγω όλων όσων έχουμε περάσει από αυτό», δήλωσε στο New Yorker φέτος. «Δεν είμαι τύπος ρολογιών. Θα τρομοκρατούμουν να φορέσω οτιδήποτε από του μπαμπά μου. Ποτέ δεν έπαιξα ούτε μία από τις κιθάρες του. Για μένα, αν μη τι άλλο, το ρολόι είναι απλώς ένα σύμβολο του πόσο επικίνδυνο είναι να το εμπιστεύεσαι».
