‘Καθρέφτη καθρεφτάκι’ μου, ποια μπορεί να είναι η πιο μεγάλη έκπληξη; Για τους ερευνητές στο Μουσείο Τέχνης του Cincinnati, το σοκ της ανακάλυψης ενός «μαγικού καθρέφτη» ανάμεσα στα αντικείμενα ιδιοκτησίας του μουσείου, υπήρξε μια μοναδική εμπειρία ζωής.
Ο αντικέ καθρέφτης είναι κατασκευασμένος από καλοδουλεμένο φίνο μπρούτζο με ανακλαστική τελειότητα. Για περισσότερα από 50 χρόνια ο καθρέφτης αυτός δεν θεωρήθηκε ως ένα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος έκθεμα. Ωστόσο, αξιοπερίεργο φαντάζει πως όταν το φως προσπίπτει στην ανακλαστική του επιφάνεια, με κάποιον ‘μαγικό’ τρόπο, ξεπροβάλλει ολόφωτη η μορφή ενός υπέροχου Βούδα.
Την άνοιξη του 2021, η επιμελήτρια τέχνης της Ανατολικής Ασίας του Μουσείου Τέχνης του Cincinnati, Dr. Hou-mei Sung, ξεκίνησε μια έρευνα για σπάνιους «μαγικούς καθρέφτες». Τα παλαιότερα σχετικά δείγματα χρονολογούνται στη δυναστεία Han της Κίνας (202 π.Χ.–220 μ.Χ.). Άλλα παραδείγματα αυτών των εξαιρετικών καθρεφτών κατασκευάστηκαν την περίοδο Edo της Ιαπωνίας. Σύμφωνα με την Dr Sung, τα δείγματα τεχνοτροπίας Edo έμοιαζαν πολύ με ένα αντικείμενο που βρισκόταν στις συλλογές του μουσείου από την τελευταία έκθεσή του το 2017. Ο καθρέφτης του Cincinnati μάλιστα, ήταν παλαιότερος, χρονολογούμενος στον 15ο ή στον 16ο αιώνα. Μοιράστηκε προφανώς ένα παρόμοιο σχέδιο με τα δημιουργήματα της ιαπωνικής σχολής Edo, αλλά ήταν μικρότερος σε μέγεθος και διέθετε πιο περίπλοκη κινεζική γραφή.
Στην αποθήκη του μουσείου, η Dr Sung αναζήτησε βοήθεια από μια ειδικό σε θέματα συντήρησης εκθεμάτων για να ρίξει φως στην υπόθεση ‘καθρέφτης’. Η συντηρήτρια χρησιμοποίησε τον φακό του τηλεφώνου της και κατεύθυνε τη δέσμη στη γυαλιστερή του επιφάνεια. Τότε στον σκοτεινό τοίχο απέναντι, εμφανίστηκε κατά συγκλονιστικό τρόπο, μια μεγαλειώδης εικόνα του Βούδα ευρισκόμενου στο κέντρο ενός μοτίβου… «αστρικής έκρηξης».
«Ήμασταν όλοι τόσο ενθουσιασμένοι», δήλωσε η Sung. «Αυτός είναι ένας αληθινός εθνικός θησαυρός για την Κίνα και είμαστε τόσο τυχεροί που ανακαλύψαμε ξανά αυτό το σπάνιο αντικείμενο και το είδαμε στο Cincinnati», πρόσθεσε σε δήλωσή της. Μόνο άλλα τρία σπάνια, με βουδιστικό θέμα, εκθέματα είναι σήμερα γνωστά, συμπεριλαμβανομένου ενός στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη.
Για να δημιουργηθεί ένας τέτοιος καθρέφτης, πιθανότατα οι τεχνίτες ‘χύνουν’ την επιθυμητή εικόνα σε μπρούτζο στη μία πλευρά ενός μενταγιόν. Μετά, λειαίνουν αργά-αργά το μέταλλο στην άλλη πλευρά και του προσδίδουν μια υπέροχη γυαλάδα. Το εναλλασσόμενο πάχος του καθρέφτη θα μιμηθεί τότε απαλά την εικόνα μέσω της καμπυλότητας, στην ανακλαστική του πλευρά. Αυτή ακριβώς η πλευρά, καλύφθηκε στην συνέχεια με μια επίστρωση με βάση τον υδράργυρο, κάτι που πρόσθεσε περαιτέρω ευκρίνεια στην περιεχόμενη εικόνα. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, μια χάλκινη πλάκα με ανάγλυφους κινεζικούς χαρακτήρες προστέθηκε στον καθρέφτη για να καλύψει την αρχικά χυτή εικόνα. Το αποτέλεσμα είναι ένας καθρέφτης με πιο λεπτές παραλλαγές που, όταν φωτίζονται, αντανακλούν το κρυμμένο σχέδιο.
Ο ακριβής τρόπος κατασκευής εξακολουθεί να είναι κάπως…θολός για τους μελετητές, όμως η γοητεία σε ό,τι αφορά αυτούς τους «διαφανείς» καθρέφτες (όπως είναι γνωστοί στα κινέζικα), παραμένει αμείωτη. Είναι άλλωστε εξαιρετικά σπάνιοι και πολύ όμορφοι.
«Ανεξάρτητα από το πόσο μπορείτε να τους εξηγήσετε θεωρητικά, όλα τελικά εξαρτώνται από τον μάστορα που θα γυαλίσει με μεγάλη μαεστρία την επιφάνειά τους, κάτι που τεχνικά είναι εξαιρετικά δύσκολο», εξηγεί η Dr Sung: «Γι’ αυτό είναι και τόσο σπάνιοι».
Ωστόσο, η ίδια πιστεύει ότι μπορεί να υπάρχουν και άλλοι καθρέφτες αυτού του είδους εκεί έξω, περιμένοντας απλώς κάποιον να ρίξει ‘φως’ πάνω τους και να τους φέρει στο προσκήνιο!
