Ο Πασχάλης Τσαρούχας, ως γοητευτικός αντιστάρ, μας καθηλώνει με την εξωτερική και την εσωτερική του εικόνα εδώ και αρκετό καιρό. Σε μια συζήτηση εφ’ όλης τής ύλης μαζί του ξεκινήσαμε να μιλάμε για τη συμμετοχή του στο πετυχημένο σίριαλ Γη της Ελιάς, του Ανδρέα Γεωργίου, που προβάλλεται στο Mega, περάσαµε σε φιλοσοφικές αναζητήσεις και υπαρξιακά διλήµµατα, τα οποία προσπερνούσε µε όπλο του µια ουσιαστική σοφία – που αν και προσπάθησα δεν κατάφερα να προσδιορίσω αν είναι απόκτηµα της after lockdown εποχής ή αν την καλλιεργεί χρόνια τώρα. Με ένα του «σου είπα, δεν είναι πάντα τα πράγµατα έτσι όπως φαίνονται, ή όσα φαίνονται µπορεί να µην είναι όλα» µε έβαζε στη θέση µου και µε έκανε να αντιλαµβάνοµαι την πολυπλοκότητα της σκέψης του.
Οσο ο Πασχάλης µού µιλούσε ήταν σαν να περνούσαν καρέ ταινιών στο κεφάλι µου. Βάζω στοίχηµα ότι η ζωή του θα µου έδινε το πιο ενδιαφέρον καρέ και ίσως να γινόταν και ταινία. Ποιος όµως θα τον υποδυόταν; Στο δικό µου µυαλό κάνω casting σε Pierce Brosnan και Keanu Reeves. Κι αυτό γιατί θεωρώ ότι και τους τρεις τούς συνδέει η εγγενής καλοσύνη, το µυστήριο και το πρωτόλειο της αντρικής φύσης.

Τον Ιούνιο πιθανότατα τελειώνει η θητεία του ως προέδρου του Πειθαρχικού Συµβουλίου του Σωµατείου Ελλήνων Ηθοποιών. Θα γίνουν εκλογές και θα δώσει τη σκυτάλη στον επόµενο. Κανείς µας όµως δεν θα ξεχάσει πόσο καλά ανταποκρίθηκε το ΣΕΗ όταν ξέσπασε το MeToo στον χώρο της υποκριτικής.

«Οσοι µίλησαν έκαναν µια αρχή. Εµείς το πήγαµε λίγο παρακάτω, τους δώσαµε να καταλάβουν ότι δεν το έκαναν τζάµπα. Το ζήτηµα είναι πώς η κοινωνία θα αφουγκραστεί αυτό το εργαλείο που δώσαµε. Πρέπει κάποιοι να βρουν το θάρρος να µιλήσουν και άλλοι να µαζέψουν τα χέρια τους. Αλλά χρειάζεται να δουλεύουµε συνέχεια για το πώς διαµορφώνονται οι όροι στο εργασιακό µας περιβάλλον και να ελέγχουµε τους όρους αυτούς. Γιατί νόµοι υπάρχουν και κανόνες επίσης. Τηρούνται; Ποιος ελέγχει;» Με ή χωρίς τη θέση του προέδρου στο Πειθαρχικό του ΣΕΗ, εκείνος αρνείται κάθε ετεροπροσδιορισµό και δηλώνει ένας απλός δηµιουργικός άνθρωπος. «Αυτό δεν σηµαίνει πως η κάθε προσπάθειά µου εξασφαλίζει τη δηµιουργία. ∆ιατηρώ το δικαίωµα να κάνω λάθη. Και τα αγαπάω τα λάθη».

Στη Γη της Ελιάς υποδύεσαι τον Στάθη Καπερνάρο, έναν σχετικά ανοιχτόµυαλο Μανιάτη οικογενειάρχη, ο οποίος είναι κοντά στα παιδιά του. Βρίσκεις κοινά στοιχεία µε αυτόν τον χαρακτήρα;

Κάποια κοινά έχουµε πάντα, ούτως ή άλλως, σε κάθε ρόλο, κι αυτό είναι και το ωραίο στο επάγγελµά µας, µας δίνει τη δυνατότητα να προσεγγίζουµε πτυχές του εαυτού µας ανάλογα µε τον ρόλο που έχουµε κάθε φορά. Εν προκειµένω, δεν έκανα έρευνα να δω πώς είναι οι Μανιάτες. ∆εν µε αφορά κιόλας. Απλώς πήρα τα στοιχεία του ρόλου όπως αποδίδονται από το σενάριο της Βάνας ∆ηµητρίου και προσπάθησα να φτιάξω έναν άνθρωπο καθηµερινό και απλό, µε τα πάθη του, την καλοσύνη του, το γέλιο του, τις αδυναµίες του…

Άρα θεωρείς ότι πάντα υπάρχει κοινό σηµείο µε τους χαρακτήρες που παίζει ένας ηθοποιός. Μπορεί όµως να υπάρχουν και πλευρές που δεν γνωρίζει και τις ανακαλύπτει µέσα από έναν ρόλο;

Καµιά φορά συµβαίνει κι αυτό. Οσο περνάνε τα χρόνια βέβαια και όσο πιο πολύ και πιο βαθιά έχει δουλέψει κάποιος µε τους ρόλους, άρα και µε τον εαυτό του –δικό µου, αυθαίρετο συµπέρασµα είναι αυτό–, τόσο λιγότερες είναι οι πτυχές αυτές που µένουν ανεξερεύνητες. Κι αν σου συµβεί, τότε είναι και πάρα πολύ µεγάλη η έκπληξη για σένα τον ίδιο. Με αυτόν τον ρόλο δεν µου συµβαίνει αυτό. Χρησιµοποιώ κοµµάτια που γνωρίζω, χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι έχω βάλει αυτόµατο πιλότο.

Ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείς για να προσεγγίσεις έναν ρόλο; Τι σε ιντριγκάρει ή ακόµα και σε δυσκολεύει περισσότερο σε αυτήν τη διαδικασία που εµείς δεν βλέπουµε ποτέ;

Είναι πολύ προσωπική αυτή η διαδικασία και έχει να κάνει µε το πώς διαχειρίζεται ο καθένας το δικό του υλικό. Σε ποια φάση είσαι, άρα και πόσο καλά γνωρίζεις την ψυχή σου και τα εκφραστικά σου µέσα. Επιπλέον, πάντα είσαι και σε απόλυτη συνάρτηση µε τους συνεργάτες σου. Αν, για παράδειγµα, έχεις να κάνεις µε συνεργάτες µε τους οποίους ταιριάζεις, αυτοµάτως αισθάνεσαι ασφαλέστερα και εποµένως ανοίγεις και πιο εύκολα και δίνεις τη δυνατότητα στον εαυτό σου να βγάλει όλα τα αρώµατα. Αντιθέτως, αν συνεργάζεσαι µε ανθρώπους που σε δυσκολεύουν ή δεν θέλεις, τότε κλείνεσαι. Σε κάθε περίπτωση, ένας ρόλος δεν είναι αυτά που διαβάζεις (στα λόγια, για παράδειγµα), αλλά αυτά που δεν φαίνονται ή, ακόµα καλύτερα, αυτά που λένε στα κείµενα οι άλλοι χαρακτήρες του έργου για τον δικό σου. Είναι πολύ σύνθετη διαδικασία.

Αν κάποιος έκανε τη ζωή σου ταινία, ποιος θα σε υποδυόταν;

Το ολόγραµµά µου! (γέλια) ∆εν το έχω σκεφτεί ποτέ αυτό και δεν ξέρω αν έχω απάντηση. Μόνο ο γιος µου θα µπορούσε να µε υποδυθεί, που έχει το DNA µου και µε ξέρει όσο κανένας. Αλλά δεν πιστεύω ότι υπάρχει και λόγος να γίνει η ζωή µου ποτέ ταινία, οπότε δεν θα χρειαστεί ποτέ να απαντήσω µάλλον.

Επίτρεψέ µου να διαφωνήσω. ∆ίνεις την εντύπωση ενός περπατηµένου ανθρώπου, που έχει φάει τη ζωή µε το κουτάλι. Πες µου για µια εµπειρία στη ζωή σου που πιστεύεις ότι σε καθόρισε.

Tο πρώτο lockdown. Αλλά δεν νοµίζω ότι πρωτοτυπώ! Ολους µάς άλλαξε.

Εσένα µε ποιον τρόπο;

Ξανασκέφτηκα τα πράγµατα. ∆εν έγινε συνειδητά, αλλά αναθεώρησα σχεδόν την ολότητα της ύπαρξής µου, τη σχέση µου µε την κοινωνία, µε τους δικούς µου ανθρώπους, το επάγγελµά µου. Και νοµίζω ότι πια βλέπω περισσότερα χρώµατα σε µια εικόνα. ∆εν ξέρω πώς αλλιώς να το πω… έγινα πιο συγχωρητικός και διαλλακτικός. Θα λέγαµε πως έχω γίνει πιο κοµµουνιστής, πιο χριστιανός.

∆εν νοµίζω πως συγκλίνουν αυτές οι έννοιες…

Το ίδιο είναι! Μπορείς να είσαι άθεος, αλλά µην µπερδεύεσαι… Ο Χριστός δεν ήταν Θεός, ήταν άνθρωπος και ήταν ο µεγαλύτερος κοµµουνιστής. Αυτό δεν έκανε; ∆εν τον απασχολούσε η κοµµούνα, δηλαδή η κοινωνία και το κοινό καλό; Ε, αυτή είναι και η έννοια του κοµµουνισµού.

Τελικά η ζωή είναι καλύτερη από τη µυθοπλασία του σινεµά και της τηλεόρασης;
Η ζωή είναι σκληρή και άµεση. Η µυθοπλασία είναι ένα προϊόν επεξεργασµένο και όταν ερχόµαστε αντιµέτωποι µε αυτό έχουµε ήδη προετοιµαστεί. Αρα, σε κάθε περίπτωση, η πραγµατική ζωή είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα. Τώρα αν είναι καλύτερη ή χειρότερη, δεν ξέρω. Εχει να κάνει µε το τι θα σου κάτσει την κάθε φορά.

Έχεις ξεκινήσει δύο δεκαετίες τώρα το συγγραφικό σου έργο, αλλά εδώ και χρόνια δεν έχεις εκδώσει κάποιο βιβλίο. Ετοιµάζεις κάτι ή έχει κλείσει αυτό το κεφάλαιο;

Είναι ένα κοµµάτι µου που έχει αποκοιµηθεί λίγο. Πριν από δύο χρόνια έδωσα χώρο σε ένα άλλο κοµµάτι µου και συνέθεσα ένα µουσικό έργο. Προσεγγίζω τα πράγµατα λίγο σαν παιχνίδι – χωρίς να τα πολυξέρω τεχνικά, µπαίνω µέσα σε κάθε «σκοτεινό δωµάτιο» και αρχίζω να εξερευνώ. Προσπαθώ να δηµιουργήσω αρχικά και µετά να επιβιώσω. Κι όταν καταλαβαίνω ότι επιβίωσα, αντιλαµβάνοµαι ότι είµαι εντελώς ανεπαρκής και έπειτα ξεκινώ τη µελέτη.

Άρα κοινός παρονοµαστής σε όσα κάνεις είναι η χαρά της δηµιουργίας. Τελικά ποια είναι η σχέση σου µε την τέχνη; Σε απασχόλησαν ποτέ οι τίτλοι που σε προσδιορίζουν;

∆εν αισθάνθηκα ποτέ την ανάγκη να προσδιοριστώ µέσα από την εντύπωση των άλλων για µένα. Και δεν νιώθω γενικώς την ανάγκη να προσδιορίζοµαι από κάτι. Είµαι αυτός που είµαι. Αυτό προσδιορίζει εµένα είναι όλα όσα είµαι. Επιπλέον, ένα από τα οφέλη της καραντίνας είναι ότι έχω πάψει να χαρακτηρίζω κιόλας. Ο καθένας έχει τον δικό του τρόπο για να υπάρχει. Κάποτε µε ρωτούσαν «Μα, καλά, είσαι παντρεµένος µε τη Θεοφανία Παπαθωµά, που τη φλερτάρουν, και δεν ζηλεύεις;» Η µια εκδοχή είναι να ζηλεύεις. Η δεύτερη όµως είναι να καµαρώνεις, κι αυτή ήταν η δική µου.

Ως πρόεδρος του Πειθαρχικού Συµβουλίου του ΣΕΗ, έχεις ξεκάθαρα ταχθεί απέναντι από κάθε µορφή κακοποίησης. Παρακολουθώντας τις εξελίξεις, αναρωτιέµαι αν µε όλο αυτό που έχει βγει στο φως της δηµοσιότητας θα πάνε τα πράγµατα λίγο καλύτερα στο εξής. Εσύ τι πιστεύεις;

∆εν το νοµίζω. Οι υποθέσεις που δεν έχουν δει το φως της δηµοσιότητας είναι υπερπολλαπλάσιες αυτών που το έχουν δει. Αυτό γιατί τα φερόµενα θύµατα διστάζουν να καταθέσουν γιατί φοβούνται αν αύριο θα έχουν δουλειά. Αρα, λοιπόν, βλέπεις ότι το σύστηµα έτσι όπως είναι δοµηµένο καλά κρατεί και ο τρόµος στους ανθρώπους ακόµα υπάρχει. Αν βγήκαν κάποια αγόρια ή κορίτσια και µίλησαν, είµαστε µαζί τους να τους συµπαρασταθούµε µέχρι τέλους. Το ζήτηµα είναι όµως πως στη συλλογική συνείδηση του χώρου µας επικρατεί το «ας µη µιλήσω για να έχω δουλειά», εποµένως µε αυτήν τη λογική δεν έχουµε κάνει δουλειά. Τώρα αν έρθουν κάποιες καταδικαστικές αποφάσεις οι οποίες θα βοηθήσουν να ανοίξουν κι άλλα στόµατα, αυτό είναι κάτι που εγώ δεν µπορώ να το ξέρω. Αυτό που ξέρω και µπορώ να καταθέσω είναι το ότι όσα γνωρίζω εξ ακοής από ανθρώπους που τους έχουν συµβεί διάφορα είναι πάρα πολλά σε σχέση µε αυτά που έχουν γίνει γνωστά. Η αρχή έγινε. Το ζήτηµα είναι ως κοινωνία να βελτιωθούµε και όχι να θεωρήσουµε αυτούς που έκαναν την αρχή ήρωες. Μια υγιής πολιτεία δεν χρειάζεται ήρωες, χρειάζεται πολίτες συνειδητοποιηµένους.

Τι πιστεύεις ότι θα µπορούσε να αλλάξει για να διασφαλιστεί ότι στο µέλλον δεν θα συµβούν αντίστοιχες καταστάσεις;

Θα µπορούσε να αλλάξει κάτι σε νοµικό επίπεδο και να προστεθούν όροι και κανόνες στις συλλογικές συµβάσεις εργασίας, αλλά το σηµαντικότερο είναι να αλλάξει ριζικά η παιδεία. Πρέπει να επαναπροσδιορίσουµε το αξιακό µας σύστηµα. Τι είναι αυτό που επιτρέπεται να σου κάνει κάποιος και τι όχι. Να έχουµε πολύ διακριτά όρια και ανθρώπους έτσι µεγαλωµένους που να τα σέβονται και να τα τηρούν. Βέβαια, σε όλες αυτές τις περιπτώσεις έχουµε να κάνουµε µε κατάχρηση εξουσίας, ένα φαινόµενο που απασχολεί όλους τους χώρους και όχι µόνο τον δικό µας. Ε, λοιπόν, αυτό είναι ένα ζήτηµα πολύ βαθιάς παιδείας για το πώς ο έχων την εξουσία τη διαχειρίζεται και για το πώς και αν ελέγχεται.

Αν είχες απέναντί σου νέα παιδιά που θέλουν να µπουν στον χώρο τι θα τα συµβούλευες σχετικά; Πώς πρέπει να δράσουν αν βρεθούν αντιµέτωπα µε αντίστοιχα περιστατικά;

Να το πουν! Εµείς δείξαµε τον δρόµο. Πήγα στον εισαγγελέα επτά φορές. ∆εν θα έρθουν να το πουν σε εµένα ή στο ΣΕΗ, γιατί πέρα από συµβουλευτική και στήριξη δεν µπορούµε να προσφέρουµε κάτι παραπάνω. Τι µπορεί να κάνει το σωµατείο αν ένας άνθρωπος βιάζει; Μιλάµε για ποινικό δίκαιο και γι’ αυτές τις υποθέσεις υπάρχει ο εισαγγελέας. Μπορεί το σωµατείο να κράτησε µια πολύ σοβαρή στάση αυτή την περίοδο, µπορεί να αποτελεί πρότυπο για πολλά σωµατεία ο τρόπος που ανταποκριθήκαµε στη συνθήκη, αλλά δεν είναι εργασιακό το θέµα. Εµείς και να διαγράψουµε κάποιον… ναι, και; Από τους νόµους πια δεν µπορούµε να του στερήσουµε ούτε ένα µεροκάµατο, να πεις ότι τον τιµωρήσαµε. Είναι βεβαίως ηθική βλάβη, αλλά δεν αντιστοιχεί στο έγκληµα που έχει διαπράξει.

«Δεν αισθάνθηκα ποτέ την ανάγκη να προσδιοριστώ μέσα από την εντύπωση των άλλων για μένα. Και δεν νιώθω γενικώς την ανάγκη να προσδιορίζομαι από κάτι. Είμαι αυτός που είμαι».

Η συνέντευξη φιλοξενήθηκε αρχικά στο περιοδικό InStyle.